President Santokhi leek woedend, toen hij medio maart werd geïnterviewd over het trucje waarmee zijn minister van grondzaken hem opnieuw voor de gek had gehouden. Voor de zoveelste keer negeerde een ondergeschikte zijn bevelen, en dat werd zelfs ondersteund door een rechterlijke uitspraak. Plaats van het delict: de Nani Stalweide in Nickerie.
Een steenrijke grootindustrieel verjaagt daar tientallen kleine boeren, in een een-tweetje met het ministerie van Grondbeleid. De slachtoffers zijn des duivels en de situatie kan escaleren, waarschuwt Inder Jaglal, de voorzitter van de Veehoudersvereniging Nickerie.
Zoals bekend is het voor de ‘gewone’ Surinamer bijna onmogelijk om in ons land goedkoop aan een stuk grond te komen voor bewoning of productie. Domeingrond, dus grond van de overheid, krijg je meestal pas na tussenkomst van politieke vrienden of wanneer politici jouw gunst willen ‘kopen’. Bij een ‘normale’ aanvraag zijn wachttijden van minimaal 30 jaren heel gewoon.
Domeingrond kopen is wél mogelijk.
Gratis grond
De overheid geeft namelijk gratis grote lappen grond aan gunstelingen. Die verkopen de grond die zij voor niks kregen, tegen gigantische bedragen – bij voorkeur te betalen in buitenlandse valuta, met medeweten en medewerking van de overheid.
Productie is dan ook alleen mogelijk als je bereid bent politieke partijen met astronomische bedragen te sponsoren, of wanneer je er geen moeite mee hebt om schimmige praktijken in stand te helpen houden.
Productie is dan ook alleen mogelijk als je bereid bent politieke partijen met astronomische bedragen te sponsoren, of wanneer je er geen moeite mee hebt om schimmige praktijken in stand te helpen houden.
In Nickerie willen veel mensen landbouw of veeteelt doen. Dat lukte lange tijd niet of moeizaam, bijvoorbeeld omdat zij lid zijn van de verkeerde politieke partij. Enkele tientallen jaren terug kwam de overheid boeren tegemoet met de inrichting van stalweiden.
Veetelers mochten op de stalweiden hun vee houden, zonder dat zij eigenaar waren of werden van de grond.
Woningbouw op landbouwgrond
De Nani Stalweide werd opgedeeld in drie blokken. Twee blokken die bedoeld waren voor veeteelt gingen verloren voor de boeren, omdat de politiek de gronden weggaf aan gunstelingen, onder meer voor woningbouw. Het overblijvende deel, Blok 3, werd niet graag gebruikt door de boeren.
Blok 3 ligt namelijk vrij afgelegen, waardoor controle op het vee lastig was. Veedieven maakten dankbaar misbruik van de afgelegen ligging.
Maar nadat Blok 1 was verkaveld voor woningbouw en Blok 2 (volgens Nickerie.net) was weggegeven aan het bekende rijstbedrijf Manglie, bleef er voor de boeren niets anders over dan toch maar hun vee op Blok 3 te laten weiden.
Blok 3 is 370 hectaren groot en is volgens minister Parmanand Sewdien van LVV bij beschikking toegewezen aan zijn ministerie. Het departement leent de grond uit aan een stichting van veeboeren, die samen zo’n 3000 koeien hebben. Sewdien wijst erop dat de Stalweide sinds 2004 aan LVV is toegewezen en dat die rechtmatig eigendom van LVV is. Harish Monorath, juridisch adviseur van vicepresident Ronnie Brunswijk en als advocaat de raadsman van het ministerie van Grondbeleid, spreekt de domme minister op dit punt tegen. Hij zegt dat in de jaren zestig meerdere terreinen zijn gereserveerd voor LVV.
Omissie
Die zijn echter na 60 jaar niet allemaal aangevraagd door het ministerie. Bij het GLIS staan deze terreinen nog steeds genoteerd als vrij domein van de staat, zegt Monorath in Suriname Herald.
Maar waar de kleine belastingbetaler bijna een halve eeuw moet wachten op de beoordeling van een grondaanvraag, zorgde het Grondministerie ervoor dat een eenmensstichting binnen enkele weken meer dan de helft van de Stalweide in handen kreeg. Minister Vorswijk wees ten onrechte dan wel onrechtmatig bijna 200 hectaren toe aan de Stichting Radjie Rijstindustrie.
GBB-minister Vorswijk noemt tegenover de president deze toewijzing een ‘omissie’ en zij belooft die onmiddellijk te corrigeren. Een omissie betekent dat iets ontbreekt dan wel is nagelaten. Na zware druk op president Santokhi draagt hij haar in november 2023 op de toewijzing onmiddellijk terug te draaien. Hij eist correctie van de toewijzingsbeschikking met een “vaststelling vervallen grondhuur-beschikking”. Dat is ambtenarentaal voor: Santokhi wil een beschikking waarin de toewijzingsbeschikking vervallen wordt verklaard.
Santokhi wil ook dat maatregelen worden getroffen tegen ambtenaren die in deze kwestie buiten hun boekje zijn gegaan. Het wordt hem niet in dank afgenomen: coalitiepartner ABOP protesteert fel tegen het optreden van het staatshoofd.
Wat bedoelde Grondminister Vorswijk met ‘een omissie’? Het is duidelijk dat er veel is nagelaten. Om de grond aan een aanvrager te kunnen toewijzen, moest de minister advies vragen aan de districtscommissaris en het ministerie van Openbare Werken. Voor deze aanvraag was ook advies nodig van LVV.
En bij elke grondaanvraag moet een grondinspecteur ter plaatse controleren of de grond uitgegeven mag worden.
Omissie op het hoogste niveau
Tijdens de inspectie liepen er zeker 2000 koeien te grazen. De inspecteur schijnt de duizenden koeien niet te hebben gezien. Minister Vorswijk omitteerde ook advies te halen bij de DC, OW en LVV. De affaire stinkt naar corruptie, zeggen de boeren. We spreken van corruptie als iemand in een machtspositie ongeoorloofde gunsten verleent in ruil voor wederdiensten of als vriendendienst. Het Stalweide-schandaal heeft alle schijn van corruptie, en alweer op het hoogste niveau.
De toewijzing werd teruggedraaid, maar Radjie Rijstindustrie vocht dit aan bij de rechtbank. En hoewel de grond reeds een eigenaar had, en elk wettelijk voorschrift bij de toewijzing werd overtreden, bepaalde de rechter toch dat de toewijzing niet ingetrokken had mogen worden. Hoe kon dit gebeuren?
Dat kon, doordat het Grondministerie daar een foefje voor had bedacht. Het ministerie moest in de rechtszaal komen verklaren waarom Radjie Rijstindustrie de grond niet mocht krijgen. Dinotha Vorswijk stuurde echter niemand naar de rechtszaal.
Dus werd het voor de rechter heel gemakkelijk gemaakt. Wanneer je niet in de rechtszaal verschijnt om je zaak te verdedigen, verlies je vaak bij verstek en wordt de andere partij in veel gevallen in het gelijk gesteld. Dat is geen automatisme: als de rechter ziet dat de eis onrechtmatig is, kan die weigeren om de afwezige partij in het ongelijk te stellen.
Maar hoewel alles erop wees dat Radjie geen poot had om op te staan, kreeg hij toch gelijk van de rechter.
Tijger zonder tanden
Dit schandaal laat voor de zoveelste keer zien dat president Santokhi niets te vertellen heeft in zijn kabinet. Precies zoals minister Vorswijk voor de zoveelste keer haar eigen gang ging, zo lapte ook LVV-minister Sewdien presidentiële opdrachten aan zijn laars in de kwestie-Doksenclub.
En dit zijn slechts twee voorbeelden van ministers die doen wat zij willen, zonder dat de president daar iets tegen kan doen. Je zou haast gaan denken dat Santokhi door zijn kabinet wordt gegijzeld.
Wie zijn de slachtoffers? Dat zijn op de eerste plaats enkele tientallen producenten. Want terwijl ons land buitenlandse ondernemers probeert te verleiden met honderden, duizenden hectaren landbouwgrond, zullen mogelijk Surinaamse ondernemers hun bedrijf moeten opheffen omdat zij enerzijds geen grond kunnen krijgen, en anderzijds worden verjaagd van grond die zij voor hun onderneming in bruikleen kregen.
En terwijl het kabinet-Santokhi buitenlandse boeren uitnodigt om in ons land te komen werken, wordt de nationale veeteelt de nek omgedraaid. Dat zou op korte termijn kunnen leiden tot schaarste en op langere termijn zou de Surinaamse consument geconfronteerd kunnen worden met hogere vleesprijzen.
En dat allemaal vanwege corruptie op het hoogste niveau.
